DİĞER KANATTAN ANİ HÜCUM

Daha önce genel teoriden bahsederken bazen oyunu kazanmak
için; önce bir tarafa taarruz etmek, sonra da aletlerin hareket
serbestliğinden faydalanarak taarruzu çabucak bir
taraftan öbür tarafa nakletmek ve rakip tarafın taarruzu durdurmak
için yeterli kuvvet getirmesine meydan kalmadan yarıp
geçmek gerektiğini söylemiştim. Bu oyun ortası ilkesi aynı şekilde
bazen oyun sonlarında da uygulanabilir.

Örnek 56. -

Siyahlarla oynayan ben şöyle devam ettim:

1. ...Ke4+ 2. Ke2 Ka4 3. Ka2 h5

Biraz sonra görüldüğü gibi bu hamleden amaç, h4 oynayarak ilerideki
oyunlar için rakibin şah kanadındaki piyonları yerine mıhlamaktır.
Siyah kolayca görüyor ki beyazın amacı şahı b3 karesine getirerek iki
ayrılmış ve zayıf piyonu müdafaa edip kaleleri serbestlemektir. Buna
karşı siyah, taarruzu zamanında şah kanadına döndürerek kalelerini daha
fazla olan hareket serbestliğinden faydalandırmak için bir plan
yapıyor.

4. kd1 Kda5.

Beyazı, Ka1 oynamaya zorlayıp iki kalesini de bağlamak
için.

5. Kda1 h4 6. Şd2 Şg7 7. Şc2 Kg5.

Siyah hücumu şah kanadına çeviriyor.

8. Kg1.

Oyunu kaybettiren tehlikeli bir hata. Beyaz Şb3 oynamalı
idi, siyah buna 8. ...Kaa5 ile cevap verecekti. 9. f3 hamlesinden
sonra siyah belki şahını g3 karesine yerleştirerek zaferi
elde edebilirdi.

8. ...Kf4.

Artık Kb5+ yüzünden siyah şah b3 karesine gidemez.

9. Şd3 Kf3+ 10. Şe2.

Eğer gxf3 Kxg1 ve sonra da Kh1 i1e siyah kazanır.

10. ...Kxh3.

Siyahlar birkaç hamlede kazanır.

Örnek 57. -Oyun sonunda aletleri daha işlek olan tarafın
üstünlüğünü gösteren bu örnek 1913 Havana Ustalar Turnuvası'nda
oynanan Capablanca-Kupchik oyunundan alınmıştır. Oyunun tamamı
ve notlar turnuva kitabında bulunabilir.

Yukarıdaki durumda beyazın tek üstünlüğü açık sütunu
tutmuş olması ve hamlenin kendisinde bulunmasıdır ki bu da
girişimi sağlar. Vezir kanadındaki piyonların birbirine bağlı
olması gibi ufak bir üstünlüğü daha vardır. Siyahın a7 piyonu
ise ayrılmış bir piyondur. Geçen oyun sonunda olduğu gibi burada
da takip edilecek doğru yol kaleleri ileri sürüp bunlardan hiç
olmazsa bir tanesini tahtanın bir tarafına kolayca
nakledecek durumda bulundurmak ve bu suretle hasmın kalelerinin
serbestçe hareketlerine engel olmaktır. Genel teoride bunun
anlamı şudur.

Rakibi yormaya devam ediniz; onu ağır taşları ile piyonlarını
korumaya zorlayınız. Eğer zayıf bir noktası varsa onu daha fazla
zayıflatmaya çalışınız ya da başka tarafta diğer bir
zayıflık çıkarınız. Bu suretle rakibin durumu er geç bozulmaya
mahkumdur. Eğer rakibin takviye edebileceği bir zayıflığı varsa
başka yerde bir zayıflık yaratmaya çalışınız.

Diyagramdaki durumdan itibaren oyun şöyle devam eder:

1. Ke4 Kfe8.

Beyazın manevrasını tekrarlıyor ve açık hattı kontrol etmesine
engel olmak istiyor.

2. Kae1 Ke6 3. Kle3 Kce8 4. Şf1 Şf8.

Siyahlar beyazın taarruz etmeye karar vereceği noktaya
yakın bulundurmak amacı ile şahı tahtanın merkezine getirmek
istiyor. Bu hamle bu gibi oyun sonlarında şahın, tahtanın
ortasında bulunması bakımından doğrudur. Fakat siyah beyazın
izlerini takip etmekten başka bir şey yapmamaktadır. Daha iyi
bir şey tavsiye etmek de güçtür.

Eğer 4. ...d5 5. Kg4+ ve sonra da Şe2 hamlesi siyahı fena bir
durumda bırakır. Eğer. ...f5 5. Kd4 Kxe3? 6. fxe3 Kxe3 7. Şf2 K7
8. Ka4 ve beyaz a7 piyonunu kazanarak vezir kanadından fazla bir
piyon elde eder. Siyahın şah kanadındaki üç piyonu beyazın iki
piyonu ile tutabilir.

5. Şe2 Şe7 6. Ka4 Ka8.

Okuyucu, siyahın aynı manevra ile geçen oyun sonundaki duruma
benzer bir duruma sürüklendiğine dikkat etmelidir.

7. Ka5!

Bu hamlede birçok amaçlar gizlidir. İki hamle sürülebilecek tek
piyon olan d7 piyonundan başka siyahın bütün diğer piyonları yerinde
mıhlanmıştır. Bu hamle ile özellikle siyah f6 piyonun ilerlemesine
engel olunuyor ve beyaz f3 piyonunu f4 ve f5 karelerine sürmekle
tehdit ediyor. Bu tehdit siyahı d5 oynamaya zorlamaktadır ki, sebebi
birazdan görüleceği gibi, beyazın istediği de budur.

7. ...d5 8. c4! Şd6.

Bu hamle zorunludur. Piyonu kurtarmak için yapılacak diğer bir
hamle dxc4 hamlesidir ki bu da siyah piyonları izole eder ve
zayıflatır. Eğer 8. ...d4 9. Ke4 Şd6 10. b4! Ke5 11. Ka6 ve siyahın
oyunu ümitsizdir.

9. c5+ Şd7 10. d4 f5.

Bu hamle Kh6 tehdidi ile beyazları kaleleri değişmeye zorladığından
kuvvetli görünüyor; fakat gerçekte bir şey sağlamamaktadır. Siyahın en
iyi şansı Kg8 oynamaktı.

11. Kxe6 fxe6 12. f4.

Buraya kadar beyazın oyunu kusursuzdu. Fakat son hamle zayıftır.
Siyah a7 veya c7 piyonlarından birini almak için Ka6 hamlesi daha iyi idi.

12. ...Şc8 13. Şd2.

Tekrar fena bir hamle. 13. Ka3 hamlesi yapılmalı idi: Çünkü eğer
13. ...Kb8 14. b3 Şb7 15. b4 Şa8 16. Kb3. beyazın kazanma şansı çok
iyi idi ve hatta kanaatimce oyun kazanılmış olurdu.

13. ...Şb7.

Siyah biricik fırsatı kaçırıyor, Kb8 hamlesi oyunu beraberliğe
götürdü.

14. Ka3 Kg8 15. Kh3 Kg7 16. Şe2 Şa6 17. Kh6 Ke7 18.
Şd3 Şb7.

Şah ile geri dönüp e6 piyonunu korumak ve bu snretle
kalesini serbestletmek istiyor. Fakat bu faydasız ve sadece beyazın
biraz ilerdeki zayıf oyunu siyaha beraberlik şansı vermiştir.

19. h4 Şc8 20. Kh5.

Siyahın açık sütunu kontrol etmesine engel olmak için.

20. ...Şd7 21. Kg5 Kf7 22. Şc3 Şc8.

Beyazlar şahı b4 yolu ile a6 karesine götürmek istediğinden siyah
şah bu tarafta kalmak zorundadır.

23. Şb4 Kf6 24. Şa5 Şb7 25. a4 a6 26. h5 Kh6.

Siyahlar için beklemekten başka yapacak bir şey yoktu.

Yapılan hamle beyaz kaleyi, bağlıyorsa da bu sadece bir hamle
içindir.

27. b4 Kf6.

Siyahın yapabileceği diğer bir hamle Şa7 olup buna karşı beyaz Kg7
ve hatta b5 oynayabilirdi.

28. b5.

Siyaha mücadele imkanını veren zayıf bir hamle. Bu oyun
sonunda da birçok oyuncuların yaptığı gibi durumun güç olduğu ve
özenli oynamak gerektiği zaman beyaz en iyi hamleleri yapmakta,
fakat durumu üstünleştiği zaman eski özeni göstermemektedir.
Tabiatiyle bu şekilde oyundan sonuç beklenemez. Doğru hamle 28. Kg7
idi.

28. ...axb5 29. axb5 Kf8! 30. Kg7 Ka8+ 31. Şb4 cxb5
32. Şxb5 Ka2 33. c6+ Şb8 34. Kxh7 Kb2+ 35. Şa5 Ka2+
36. Şb4 Kxf2.

Bu hamle ile siyahlar son beraberlik fırsatını elden kaçırıyor.
Kb2+ ile beyazlar devamlı şahdan kurtulmak için Şç3 oynamaya
zorlanarak herhalde beraberlik sağlayabilirdi. Yalnız şunu da
söylemek isterim ki rakibim o zaman çok genç ve tecrübesiz bir o
yuncu idi ve bundan dolayı ettiği mücadele takdire değer.

37. Ke7 Kxf4.

Kb2+ ve sonra Kh2 daha iyi idi.

38. h6! Kxd4+ 39. Şb5 Kd1 40. h7 Kb1+ 41. Şc5 Kc1+
42. Şd4 Kd1+ 43. Şe5 Ke1+ 44. Şf6 Kh1 45. Ke8 + Şa7 46.
h8V Kxh8 47. Kxh8 Şb6 48. Şxe6 Şxc6 49. Şxf5 Şc5 50. Şe5
terk.

Bu olayın sonu zayıf hamleler yapmanın ne kadar kolay
olduğunu; ustaların oyunlarında bile sık sık hata yapıldığını
ve fırsatların kaçırıldığını gösteriyor. Anlıyoruz ki büyük bir
alet üstünlüğü olmadıkça iyi bir durumda bile bir oyuncu ne
kadar kuvvetli olursa olsun dikkatini bir hamle bile gevşetmemelidir.